Lập di chúc thừa kế hợp pháp – Điều cần biết khi lập di chúc

Di chúc là cách thể hiện ý nguyện cuối cùng của một người về việc phân chia tài sản sau khi qua đời. Một bản di chúc hợp pháp không chỉ đảm bảo tài sản được để lại đúng người, đúng mục đích mà còn giúp tránh những tranh chấp không đáng có giữa các thừa kế. Tại Việt Nam, việc lập di chúc thừa kế hợp pháp được quy định chặt chẽ trong pháp luật, nhằm bảo vệ quyền lợi của người lập di chúc thừa kế lẫn người thừa hưởng. Hiểu rõ các quy định này là bước đầu tiên để đảm bảo di chúc có giá trị pháp lý và được thực hiện đúng ý nguyện.

Điều kiện để di chúc có hiệu lực theo pháp luật

Để một bản di chúc được xem là hợp pháp và có giá trị pháp lý, cần đáp ứng các điều kiện sau theo Điều 630 Bộ luật Dân sự 2015:

Người lập di chúc minh mẫn không bị ép buộc: Tại thời điểm lập di chúc, người lập phải trong trạng thái tinh thần tỉnh táo, không bị lừa dối, đe dọa hay cưỡng ép.
Nội dung không trái pháp luật, rõ ràng: Di chúc không được vi phạm điều cấm của pháp luật hoặc đạo đức xã hội (ví dụ: không thể để lại tài sản cho mục đích bất hợp pháp).
Hình thức di chúc đúng quy định: Di chúc phải được lập bằng văn bản hoặc trong một số trường hợp đặc biệt có thể lập bằng lời nói (có người làm chứng).
Người lập đủ tuổi: Người từ 18 tuổi trở lên có quyền lập di chúc; người từ 15 đến dưới 18 tuổi chỉ lập được nếu có sự đồng ý của cha mẹ hoặc người giám hộ.

Ngoài ra, pháp luật cũng quy định về phần tài sản bắt buộc phải để lại cho một số đối tượng thừa kế không phụ thuộc di chúc (như con chưa thành niên, cha mẹ già yếu không có khả năng lao động – Điều 644 Bộ luật Dân sự 2015).

Hotline 0965 15 13 11

Các hình thức di chúc hợp pháp theo quy định hiện hành

Theo Điều 627 và Điều 628 Bộ luật Dân sự 2015, di chúc có thể được lập dưới các hình thức sau:

Di chúc bằng văn bản không có người làm chứng: Người lập tự viết tay hoặc đánh máy, ký tên, ghi ngày tháng năm. Đây là hình thức phổ biến nhất.
Di chúc bằng văn bản có người làm chứng: Dành cho người không thể tự viết (ví dụ: mù chữ, bệnh nặng), cần ít nhất 2 người làm chứng không có lợi ích liên quan đến tài sản.
Di chúc miệng: Chỉ áp dụng khi người lập sắp qua đời, không thể viết được, và phải có ít nhất 2 người làm chứng ghi chép lại, ký xác nhận. Di chúc miệng phải được công chứng/chứng thực trong vòng 5 ngày, nếu không sẽ mất hiệu lực sau 1 tháng.
Di chúc được công chứng/chứng thực: Đây là hình thức an toàn nhất, khi bản di chúc được lập tại văn phòng công chứng hoặc UBND cấp xã, đảm bảo tính pháp lý cao.

Lưu ý khi lập di chúc tránh tranh chấp

Để tránh các tranh chấp thừa kế sau này, người lập di chúc cần lưu ý:

Mô tả tài sản rõ ràng: Ghi cụ thể từng loại tài sản (nhà, đất, tiền, xe…) kèm thông tin định danh (số sổ đỏ, địa chỉ, số tiền…). Tránh dùng từ chung chung như “toàn bộ tài sản”.
Xác định người thừa kế chính xác: Ghi đầy đủ họ tên, ngày sinh, số CMND/CCCD của người thừa hưởng để tránh nhầm lẫn.
Dự phòng trường hợp bất khả kháng: Chỉ định người thừa kế thay thế nếu người được chỉ định qua đời trước hoặc từ chối nhận di sản.
Không bỏ sót thừa kế bắt buộc: Đảm bảo quyền lợi của con chưa thành niên, cha mẹ già yếu theo Điều 644 để tránh bị kiện tụng.
Lập tại cơ quan công chứng: Dù không bắt buộc, việc công chứng giúp giảm thiểu rủi ro bị nghi ngờ giả mạo hoặc không hợp lệ.

Hướng dẫn làm thủ tục hợp pháp hóa di chúc

Chuẩn bị giấy tờ:
- Bản di chúc (nếu tự viết).
- CMND/CCCD, sổ hộ khẩu của người lập di chúc.
- Giấy tờ chứng minh tài sản (sổ đỏ, sổ tiết kiệm…).
Đến cơ quan công chứng/chứng thực:
- Văn phòng công chứng (nếu ở thành phố) hoặc UBND cấp xã (nếu ở nông thôn).
- Nộp hồ sơ, trình bày ý nguyện với công chứng viên.
Ký và xác nhận: Công chứng viên kiểm tra tính hợp lệ, sau đó người lập di chúc ký tên. Bản di chúc được lưu 1 bản tại cơ quan công chứng.
Chi phí: Khoảng 100.000 – 300.000 VNĐ tùy địa phương (theo Nghị định 29/2015/NĐ-CP).
Bảo quản: Giữ bản di chúc ở nơi an toàn hoặc gửi tại cơ quan công chứng để tránh thất lạc.

Kết luận

Lập di chúc thừa kế hợp pháp là cách bảo vệ ý nguyện của bạn và quyền lợi của những người thân. Để đảm bảo di chúc có giá trị pháp lý, hãy tuân thủ các điều kiện pháp luật, chọn hình thức phù hợp và cân nhắc công chứng nếu cần. Nếu không chắc chắn, bạn nên tham khảo ý kiến luật sư hoặc công chứng viên để tránh sai sót. Liên hệ ngay để được tư vấn hỗ trợ qua Hotline 0965 15 13 11 hoặc contact@erisslaw.vn.